- Βόρεια θάλασσα
- (γαλλ. Mer du Nord, γερμ. Nordsee, αγγλ. North Sea). Θάλασσα (575.000 τ. χλμ.) στη βορειοανατολική προέκταση του Ατλαντικού ωκεανού, η οποία περιλαμβάνεται μεταξύ των νησιών Σέτλαντ στα Β, των ακτών της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας και της Γερμανίας στα Ν, των ακτών της Δανίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας στα Α και της Μεγάλης Βρετανίας στα Δ. Συγκοινωνεί με τη Βαλτική θάλασσα μέσω του στενού του Σκαγεράκη (που αποτελεί τμήμα της Β.θ.) και του Κατεγάτη (Βαλτική θάλασσα), με τη Μάγχη μέσω της διόδου του Kαλέ (στενό του Ντόβερ), με τον ανοιχτό Ατλαντικό στα Β μέσω των θαλάσσιων βραχιόνων που περιλαμβάνονται ανάμεσα στις ακτές της Σκοτίας και στις Ορκάδες (Πέντλαντ Φερθ), ανάμεσα στις Ορκάδες και στις Σέτλαντ και ανάμεσα στις τελευταίες αυτές και στις νορβηγικές ακτές. Η Β.θ. έχει μέσο βάθος 100 μ., με σημεία 145 μ., 235 μ. και 274 μ. στις πιο βαθιές τάφρους. Σε άλλα σημεία, ιδιαίτερα στις πολυάριθμες υφαλοκρηπίδες, το βάθος περιορίζεται σημαντικά (13 μ. στην Ντόγκερ Μπανκ). Η αλμυρότητα των νερών της Β.θ. ποικίλλει από 32‰ κοντά στις ακτές μέχρι 35‰ στο κεντρικό τμήμα και διατηρείται σταθερή ακόμα και στα μεγάλα βάθη. Η θερμοκρασία των νερών στην επιφάνεια παρουσιάζει άνοδο από ΒΔ προς ΝΑ, είναι σταθερή έως ένα ορισμένο βάθος, αλλάζει απότομα σε ένα στενό επίπεδο και ύστερα γίνεται ομοιογενής έως τον βυθό.
Η παραλιακή γραμμή είναι μάλλον χαμηλή στα Ν, πιο ανυψωμένη στα Β, στη Σκοτία και στη Νορβηγία. Σε ορισμένα σημεία προστατεύεται από φυσικές ζώνες άμμου ή τεχνητά φράγματα που χρησιμεύουν για την προστασία από τη μανία των κυμάτων κατά τις θύελλες, όταν ο άνεμος υψώνει τη στάθμη της θάλασσας, προκαλώντας καταστρεπτικές πλημμύρες. Ο βυθός της θάλασσας, που παρουσιάζει φαινόμενα κατακρήμνισης, σκεπάζεται από άμμο και ψαμμόλιθους διαφόρων διαστάσεων και ιλύ στα βαθύτερα σημεία. Κυριότεροι ποταμοί που εκβάλλουν στη Β.θ. είναι ο Ρήνος, ο Βέζερ, ο Έλβας και ο Τάμεσης. Τα νερά της είναι πλουσιότατα σε πλαγκτόν καθώς και σε ποσότητα και ποικιλία αλιευμάτων (ρέγκες, σκουμπριά, βακαλάοι, γλώσσες, ρόμβοι). Ειδικά αλιευτικά κέντρα είναι οι πόλεις Χαλ, Γκρίμσμπι, Αμπερντίν και Γιάρμουθ στη Μεγάλη Βρετανία, Μπρέμερχαφεν και Κούξχαφεν στη Γερμανία. Τα κυριότερα εμπορικά λιμάνια στη Β.θ. είναι το Λονδίνο, το Νιούκασλ και το Εδιμβούργο (Μεγάλη Βρετανία), το Ρότερνταμ (Ολλανδία), η Αμβέρσα (Βέλγιο), η Βρέμη και το Αμβούργο (Γερμανία) και το Όσλο (Νορβηγία).
Η ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου στη Β.θ. το 1970 έδωσε νέα ανάπτυξη στην περιοχή, αλλά και έναν λόγο διαμάχης για την εκμετάλλευσή τους, ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία, τη Δανία, τη Νορβηγία, την Ολλανδία και τη Γερμανία.
Το αλιευτικό λιμάνι της πόλης Χίρτσχαλς στη Δανία. Η Βόρεια θάλασσα, πλουσιότατη σε αλιεύματα, έχει μεγάλη οικονομική σημασία για τις χώρες που την περιβάλλουν (φωτ. Igda).
Φωτογραφία της Βόρειας θάλασσας, στο νότιο τμήμα της Σουηδίας, από δορυφόρο της ΝΑΣΑ, τον Απρίλιο του 1994 (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov.)
Dictionary of Greek. 2013.